Επιδημιολογικά στοιχεία

Αναμφίβολα πρόκειται για ένα ιδιαίτερα δεδομένο καπνιστικό προϊόν ειδικά στους νέους. Στις ΗΠΑ μελέτες έδειξαν ότι παρά την μείωση γενικά της καπνιστικής συνήθειας των τελευταίων ετών, υπολογίζεται ότι το 1.2% των μαθητών γυμνασίου και το 4.1% των μαθητών λυκείου κάπνισαν ναργιλέ τον προηγούμενο μήνα (της μελέτης)!. Μάλιστα 2,6 εκατομμύρια ενήλικες κάπνισαν ναργιλέ το 2017, ενώ σε μελέτη το 2018 βρέθηκε ότι το 14,7% των φοιτητών κολλεγίων έχουν χρησιμοποιήσει ναργιλέ στο παρελθόν!.

Ιστορική αναδρομή

Οι ναργιλέδες χρησιμοποιήθηκαν για να καπνίζουν καπνό και άλλα συστατικά από τους  ιθαγενείς της Αφρικής και της Ασίας για τουλάχιστον τέσσερις αιώνες. Σύμφωνα με μία ιστορική πηγή ο ναργιλές εφευρέθηκε από τον «θεραπευτή» Hakim Abul Fath στα χρόνια της βασιλείας του αυτοκράτορα Akbar (1556-1605) ως μία μέθοδο καπνίσματος λιγότερο βλαβερή. Ο «θεραπευτής» αυτός θεωρούσε ότι ο καπνός περνώντας μέσα από το νερό γίνεται λιγότερο βλαβερός . Επομένως η ευρέως διαδεδομένη αλλά αστήρικτη άποψη, ότι o ναργιλές είναι λιγότερο βλαβερός από το κάπνισμα τσιγάρου, είναι τόσο παλιά όσο και ο ναργιλές ο ίδιος. Η χρήση του είναι μεγάλη κυρίως στις Αραβικές χώρες, στην Τουρκία, στην Ινδία, στο Πακιστάν όμως τα τελευταία χρόνια με την παγκοσμιοποίηση έχει  εξαπλωθεί και σε πολλές άλλες χώρες της Ευρώπης και τις ΗΠΑ. Τον περασμένο αιώνα, η χρήση του ναργιλέ είχε περιορισθεί και αποτελούσε χαρακτηριστικό των ηλικιωμένων ανδρών στα παζάρια και τους καφενέδες των Ανατολίτικων χωρών. Σήμερα έχει γίνει μόδα  κυρίως στους νέους.

Η επίδρασή του στην υγεία μας

Σε αντίθεση με την αρχαία λογοτεχνία και την κοινή πεποίθηση, ο καπνός που εξέρχεται από τον ναργιλέ περιέχει πολυάριθμες τοξικές ουσίες που προκαλούν εθισμό και σοβαρά νοσήματα όπως καρκίνο του πνεύμονα, καρδιοπάθειες κ.α  Συγκεκριμένα στον καπνό του ναργιλέ έχουν βρεθεί τουλάχιστον 82 τοξικές χημικές ουσίες και καρκινογόνα!

Ο ναργιλές παράγει την εθιστική ουσία νικοτίνη  με αποτέλεσμα οι χρήστες του να εθίζονται το ίδιο συχνά όπως και με το συμβατικό τσιγάρο. Έχει μάλιστα βρεθεί ότι ο ναργιλές μπορεί να εκθέσει τον καπνιστή σε περισσότερο καπνό και για μεγαλύτερη διάρκεια σε σχέση με το κάπνισμα ενός τσιγάρου. Για παράδειγμα σε διάστημα 5-7 λεπτών που διαρκεί ένα τσιγάρο, οι καπνιστές τυπικά κάνουν 8-12 εισπνοές («ρουφηξιές») των 40-75ml  με αποτέλεσμα να εισπνέουν 0,5-0,6λτ καπνού.  Η τυπική χρήση ναργιλέ διαρκεί 20-80 λεπτά κατά τη διάρκεια της οποίας ο καπνιστής κάνει 50-200 εισπνοές ναργιλέ που κυμαίνονται από 0,15 έως 1λτ η καθεμιά.   Επομένως ο χρήστης του ναργιλέ εισπνέει τόσο καπνό όσο ένας καπνιστής τσιγάρου που καταναλώνει 100 ή παραπάνω τσιγάρα!. Με τον τρόπο αυτό οι καπνιστές ναργιλέ προσλαμβάνουν πάνω από 1,7 φορές περισσότερη νικοτίνη συγκριτικά με ένα τσιγάρο καθώς το νερό απορροφά μόνο ένα μικρό μέρος της. Εκτίθενται έτσι  σε επαρκή δόση του ναρκωτικού αυτού με αποτέλεσμα να προκληθεί εθισμός ακόμα και σε περιστασιακούς χρήστες. Οι έφηβοι δεν πρέπει να ξεχνάνε ότι η νικοτίνη προκαλεί βλαβερές δράσεις στην ανάπτυξη του εγκεφάλου τους.

Οι χρήστες ναργιλέ εισπνέοντας υψηλότερες ποσότητες καπνού εκθέτουν τον εαυτό τους σε υψηλότερα επίπεδα χημικών και βλαβερών αερίων που προκαλούν καρκίνο και άλλες παθήσεις. Μελέτες έχουν δείξει ότι κατά την εισπνοή του εκλύονται τοξικά αέρια όπως το μονοξείδιο του άνθρακα αλλά και καρκινογόνες ουσίες, όπως βαρέα μέταλλα και άλλα χημικά (πχ πίσσα).  Κατά την χρήση ναργιλέ μάλιστα ο καπνιστής προσλαμβάνει πάνω από 9 φορές περισσότερο μονοξείδιο του άνθρακα συγκριτικά με ένα τσιγάρο!. Το γεγονός αυτό θέτει τους χρήστες ναργιλέ και τους παθητικούς καπνιστές του σε μη αμελητέο κίνδυνο ίδιων νοσημάτων με του συμβατικού τσιγάρου όπως καρκίνος πνεύμονα και άλλων οργάνων,  καρδιαγγειακών νοσημάτων (εμφράγματα, εγκεφαλικά),  αναπνευστικά νοσήματα (χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια, επιδείνωση άσθματος κα) αλλά και σημαντικά βλαβερές επιδράσεις κατά την κύηση. Ας μην ξεχνάμε και το γεγονός ότι η κοινή χρήση του επιστομίου του ναργιλέ εκθέτει τον καπνιστή σε ένα σημαντικό κίνδυνο μετάδοσης νοσημάτων όπως η φυματίωση, η ηπατίτιδα και οι ιογενείς λοιμώξεις.

Ο καπνός του ναργιλέ συχνά γλυκαίνεται και αρωματίζεται ώστε να γίνει πιο ελκυστικός. Η γλυκιά μυρωδιά και γεύση του καπνού μπορεί να εξηγήσει γιατί μερικοί άνθρωποι, ειδικά νέοι, που δεν θα κάπνιζαν ξεκινάνε να χρησιμοποιούν το ναργιλέ, γίνονται δηλαδή καπνιστές. Δεν είναι τυχαίο ότι στις ΗΠΑ παρατηρήθηκε  32% αύξηση στη χρήση ναργιλέ σε παιδιά γυμνασίου μεταξύ 2011-2012, ενώ μελέτη το 2014 έδειξε ότι το 79% των νέων μεταξύ 12-17 ετών ανάφεραν ότι κάπνισαν ναργιλέ επειδή τους άρεσε η γεύση του!.  Πρόκειται δηλαδή για άλλο ένα μέσο που βοηθά στην διάδοση της καπνιστικής συνήθειας και όχι στην διακοπή της.

Συμπεράσματα

• Η χρήση του ναργιλέ εγκυμονεί ένα σημαντικό κίνδυνο για την υγεία των καπνιστών και όσων εκτίθενται στον καπνό που αυτός παράγει.

• Μία τυπική χρήση ναργιλέ μιας ώρας οδηγεί σε εισπνοή  100 έως 200 φορές παραπάνω όγκου καπνού σε σχέση με ένα συμβατικό τσιγάρο, καπνού που περιέχει υψηλά επίπεδα νικοτίνης και τοξικών στοιχείων που δεν «φιλτράρονται»  μέσα από το νερό.

• Η χρήση που είναι δεν είναι ένα ασφαλές αντικατάστατο του συμβατικού τσιγάρου

• Δεν υπάρχει καμία απόδειξη ότι κάποια συσκευή ή κάποιο εξάρτημα μπορεί να κάνει ασφαλέστερο το κάπνισμα με ναργιλέ.

• Ακόμα και η κοινή χρήση του επιστομίου του ναργιλέ εκθέτει τον καπνιστή σε ένα σημαντικό κίνδυνο μετάδοσης λοιμωδών νοσημάτων.

• Το ελκυστικό άρωμα του ναργιλέ και η εσφαλμένη άποψη ότι είναι ασφαλής, είναι η αιτία που πολλοί νέοι  γίνονται καπνιστές.

• Το παθητικό κάπνισμα από το ναργιλέ αποτελεί σημαντικό κίνδυνο και για τους μη καπνιστές.

Ο ναργιλές δεν είναι ακίνδυνος και θα πρέπει να αντιμετωπίζεται από τη νομοθεσία με τον ίδιο τρόπο όπως τα συμβατικά τσιγάρα και όλα τα προϊόντα καπνού, καθώς είναι όμοια βλαβερό με το συμβατικό τσιγάρο. Δεν είναι τυχαίο ότι και αυτό το προϊόν καπνού, όπως και άλλα νεότερα πχ ηλεκτρονικό τσιγάρο και iqos,  παρουσιάζονται για εμπορικούς λόγους ως λιγότερο βλαβερά για την υγεία.

Τελευταία ενημέρωση 1-2023